قرص آسیکلوویر یکی از سه شکل دارویی آسیکلوویر (خوراکی، تزریقی و موضعی) است. داروهای ضدویروس از تکثیر ویروس‌ها و گسترش آن‌ها به بخش‌های دیگر بدن جلوگیری می‌کنند. قرص آسیکلوویر در درمان بیماری‌های ناشی از ویروس‌های خانواده هرپس کاربرد دارد. در این مقاله درباره کاربردهای مختلف، نحوه مصرف، عوارض و موارد منع مصرف این قرص صحبت می‌کنیم.
فهرست آنچه می‌خوانید:
- آسیکلوویر چیست؟
- قرص آسیکلوویر چطور عمل می‌کند؟
- کاربرد آسیکلوویر
- پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟
- نحوه مصرف آسیکلوویر
- نکات حین مصرف
- عوارض جانبی آسیکلوویر
- علائم و عوارض ناشی از اوردوز
- هشدارهای آسیکلوویر
- موارد منع مصرف آسیکلوویر
- هنگام مصرف آسیکلوویر به چه مواردی دقت کنم؟
- آیا می‌توان آسیکلوویر را با داروی دیگری جایگزین کرد؟
- نحوه نگهداری آسیکلوویر
- نکاتی درباره خرید آسیکلوویر
- هنگام مصرف آسیکلوویر چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟
- کلام آخر دکترساینا
- سوالات متداول
آسیکلوویر چیست؟
آسیکلوویر یک داروی ضدویروس است. این دارو در درمان تبخال دهان (ویروس هرپس)، تبخال تناسلی، آبله‌مرغان و زونا (ویروس هرپس زوستر) کاربرد دارد.
جدول اطلاعات دارویی قرص آسیکلوویر
| نام علمی | قرص آسیکلوویر (Acyclovir) |
| نام‌های تجاری | «آسیکلوویر» و «بایوسیکلوویر» |
| شرکت سازنده | باختر بیوشیمی، آوه سینا، دارو پخش، امین، فارابی، روز دارو، تهران‌دارو، لقمان، ثنامد |
| اشکال | قرص و کپسول |
| کاربرد | آبله‌مرغان، زونا، تبخال تناسلی و دهانی، جلوگیری از عود تبخال تناسلی |
| نحوه مصرف | خوراکی |
| حداکثر دوز مجاز | ۳۲۰۰ میلی‌گرم روزانه |
| عوارض جانبی | حالت تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، ضعف |
| موارد منع مصرف |
- افراد بالای ۶۵ سال - افراد مبتلا به بیماری کلیوی - سابقه حساسیت به آسیکلوویر، گان سیکلوویر، والاسیکلوویر یا سایر داروها، مواد غذایی خاص، رنگ‌ها و نگهدارنده‌ها - خانم‌های باردار و شیرده - افراد مبتلا به مشکلات سیستم ایمنی |
| هشدارهای مهم |
- طی دوره درمان با آسیکلوویر، روزی ۶ الی لیوان آب بنوشید. - اگر باوجود مصرف قرص آسیکلوویر، علائمتان بهتر نشده است، به پزشک مراجعه کنید. - قرص را به‌محض ظهور علائم (۲۴ ساعت اول) بخورید. - طی دوره درمان نباید با دیگران در تماس مستقیم باشید. - در صورت حساسیت به دارو (بثورات پوستی، خارش، کهیر، تنگی نفس و ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو)، گیجی، هذیان و توهم، ابتلا به مشکل کلیوی |
| بارداری و شیردهی | فقط با صلاح‌دید پزشک |
| تداخلات دارویی | سیدوفوویر، آمفوتریسین B، باسیتراسین، نئومایسین سولفات، تالیموژن لاهرپارپوک، آدفوویر، آمیکاسین، جنتامایسین، توبرامایسین، وانکومایسین، سایمتدین، سیس پلاتین، کولیستین، سیکلوسپورین، فوسکارنت، لیتیم، متوترکسات، پروبنسید، تاکرولیموس |
| وضعیت نیاز به نسخه | نیاز به نسخه دارد. |
قرص آسیکلوویر چطور عمل می‌کند؟
اگرچه قرص آسیکلوویر یک داروی ضدویروس است؛ اما پزشک از آن به‌عنوان درمان قطعی ویروس استفاده نمی‌کند. در واقع ویروس هرپس، همیشه در بدن باقی می‌ماند و از بین نمی‌رود. قرص آسیکلوویر فقط شدت علائم (مثل درد و خارش) را کمتر و سرعت بهبود تب‌خال‌ها را زیاد می‌کند.
این قرص در کاهش تعداد دفعات ظهور تب‌خال‌های تناسلی در افراد مبتلا به این بیماری نیز موثر است. همچنین در افرادی که به ضعف سیستم ایمنی مبتلا هستند، این قرص خطر گسترش ویروس در سایر بخش‌های بدن و ابتلا به عفونت شدید را کم می‌کند.
کاربرد آسیکلوویر
- زونا
- آبله‌مرغان
- تبخال تناسلی یا دهانی (هرپس سیمپلکس)
پیش از مصرف، پزشک را در جریان چه نکاتی بگذارم؟
قبل از مصرف قرص آسیکلوویر، پزشک را در جریان موارد زیر قرار دهید:
- بیماری کلیوی
- سابقه حساسیت به آسیکلوویر، گان سیکلوویر، والاسیکلوویر یا سایر داروها، مواد غذایی خاص، رنگ‌ها و نگهدارنده‌ها
- بارداری یا تصمیم برای اقدام به بارداری
- شیردهی
- ابتلا به بیماری‌های سیستم ایمنی
درصورتی‌که باردار هستید یا نوزادتان را با شیر خودتان تغذیه می‌کنید، بدون تجویز پزشک نباید قرص آسیکلوویر مصرف کنید.
نحوه مصرف آسیکلوویر
پیش از مصرف قرص آسیکلوویر، با پزشک درباره دوز و نحوه مصرف آن صحبت کنید.
حداکثر دوز مجاز مصرف
حداکثر دوز مجاز مصرف قرص آسیکلوویر به سن و نوع و شدت بیماری فرد بستگی دارد. در برخی شرایط خاص، ممکن است این قرص با دوز روزانه ۳۲۰۰ میلی‌گرم هم تجویز شود.
طول دوره مصرف
طول دوره مصرف قرص آسیکلوویر به علت تجویز آن بستگی دارد. برای مثال در درمان عفونت‌های ویروسی مزمن و عود شونده، ممکن است تا حداکثر یک سال نیاز به مصرف دارو داشته باشید. در سایر موارد، دوره مصرف بین ۵ تا ۱۰ روز متغیر است.
دوز و نحوه مصرف آسیکلوویر
دوز و نحوه مصرف قرص آسیکلوویر در بیماری‌های مختلف فرق دارد:
دوز مصرف قرص آسیکلوویر
| هدف مصرف | دوز و مدت‌زمان مصرف |
| هرپس تناسلی |
درمان اولیه: قرص ۲۰۰ میلی‌گرمی، هر ۴ ساعت یک‌بار در ساعات بیداری (۵ بار در روز) به مدت ۱۰ روز یا قرص ۴۰۰ میلی‌گرمی، هر ۸ ساعت یک‌بار به مدت ۷ الی ۱۰ روز درمان دوره‌ای هنگام عود مجدد: قرص ۲۰۰ میلی‌گرمی، هر ۴ ساعت یک‌بار در ساعات بیداری (۵ بار در روز)، به‌محض شروع علائم به مدت ۵ روز درمان پیشگیرانه عفونت‌های مزمن عودکننده: قرص ۴۰۰ میلی‌گرمی، هر ۱۲ ساعت یک‌بار به مدت ۱۲ ماه یا قرص ۲۰۰ میلی‌گرمی، ۳ الی ۵ بار در روز به مدت ۱۲ ماه |
| زونا | قرص ۸۰۰ میلی‌گرمی، هر ۴ ساعت یک‌بار در ساعات بیداری (۵ بار در روز) به مدت ۷ الی ۱۰ روز |
| آبله مرغان | قرص ۸۰۰ میلی‌گرمی، هر ۶ ساعت یک‌بار به مدت ۵ روز (به‌محض بروز علائم) |
دوز و نحوه مصرف آسیکلوویر برای کودکان
دوز و نحوه مصرف قرص آسیکلوویر برای هرپس تناسلی، تبخال و زونا را در کودکان زیر ۱۲ سال پزشک تعیین می‌کند. دوز مصرف این قرص در کودکان مبتلا به آبله‌مرغان به‌صورت زیر است:
- کودکان ۲ تا ۱۷ سال بالای ۴۰ کیلوگرم: قرص ۸۰۰ میلی‌گرمی، هر ۶ ساعت یک‌بار به مدت ۵ روز (به‌محض بروز علائم)
- در کودکان ۲ تا ۱۷ سال و زیر ۴۰ کیلوگرم: دوز دارو با صلاح‌دید پزشک و بر اساس وزن کودک تعیین می‌شود. معمولاً ۲۰ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلو وزن کودک، ۴ بار در روز به مدت ۵ روز تجویز می‌شود.
- کودکان زیر ۲ سال: با صلاح‌دید پزشک مصرف می‌شود.
نکات حین مصرف
- قرص آسیکلوویر را دقیقاً طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
- حتی اگر علائمتان روبه‌بهبود هستند، در میانه دوره درمان مصرف دارو را قطع نکرده و درمان را کامل کنید.
- این قرص فقط برای مشکل شما تجویز شده است. از تجویز دارو به اطرافیانتان خودداری کنید.
- درباره دوز و نحوه مصرف آسیکلوویر در کودکان زیر ۱۸ سال و سالمندان بالای ۶۵ سال با پزشک مشورت کنید.
اگر یک دوز را فراموش کردم چه کار کنم؟
اگر مصرف یک دوز را فراموش کردید، به‌محض یادآوری آن را مصرف کنید؛ اما اگر به زمان مصرف دوز بعدی زمان کمی مانده است، فقط دوز بعد را مصرف کنید.
هرگز نباید برای جبران دوز فراموش‌شده، دوز دارو را دو برابر کنید.
عوارض جانبی آسیکلوویر
قرص آسیکلوویر ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد عوارض شود:
عوارض رایج آسیکلوویر
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- سردرد
- ضعف
عوارض با شیوع کمتر
- کاهش سطح گلبول قرمز و پلاکت
- خستگی
- مشکلات کبدی
- درد عضلانی
- شلی یا ترک‌خوردن پوست
- ریزش مو
- بثورات پوستی
- مشکلات کلیوی
عوارض خطرناک آسیکلوویر
درصورتی‌که علائم زیر را داشتید با اورژانس تماس بگیرید:
- کاهش قدرت بینایی
- مشاهده خون در ادرار
- درد یک‌طرفه کمر (کلیه درد)
- علائم حساسیت (تنگی نفس، ورم زبان یا گلو، کهیر و بثورات پوستی)
- تغییرات رفتاری و خلقی (پرخاشگری، رفتارهای تهاجمی، عدم تعادل حرکتی یا لرزش، گیجی و…)
- سندرم استیونز – جانسون (اختلال نادر اما شدید پوست که به دنبال مصرف یک داروی خاص ایجاد می‌شود.)
علائم و عوارض ناشی از اوردوز
علائم اوردوز با قرص آسیکلوویر عبارت‌اند از:
- بی‌قراری و پرخاشگری
- تشنج
- خستگی شدید
- کاهش سطح هوشیاری
- ورم دست‌ها، پاها، قوزک و ساق پا
- کاهش ادرار
- تنگی نفس
- از حال رفتن
در صورت مشاهده علائم خطرناک اوردوز مثل تنگی نفس یا بیهوشی فرد، با اورژانس تماس بگیرید.
هشدارهای آسیکلوویر
قبل از شروع مصرف قرص آسیکلوویر، درباره بیماری‌های خاص خود و داروهایی که مصرف می‌کنید، با پزشک صحبت کنید.
تداخلات دارویی
قرص آسیکلوویر را هم‌زمان با داروهای زیر مصرف نکنید:
- سیدوفوویر
- آمفوتریسین B
- باسیتراسین
- نئومایسین سولفات
- تالیموژن لاهرپارپوک
سایر داروهایی که با آسیکلوویر تداخل دارند عبارت‌اند از:
- آدفوویر
- برخی آنتی‌بیوتیک‌ها مثل آمیکاسین، جنتامایسین، توبرامایسین و وانکومایسین
- سایمتیدین
- سیس پلاتین
- کولیستین
- سیکلوسپورین
- فوسکارنت
- لیتیم
- متوترکسات
- پروبنسید
- تاکرولیموس
تداخلات غذایی
- طی دوره درمان با آسیکلوویر، روزی ۶ الی لیوان آب بنوشید. نوشیدن آب به پیشگیری از بروز عوارض قرص آسیکلوویر کمک می‌کند.
- مصرف قرص آسیکلوویر همراه با غذا یا بدون آن، تاثیری در جذب بهتر دارو ندارد.
مصرف همراه با الکل
مصرف الکل طی دوره درمان با قرص آسیکلوویر مشکلی ندارد؛ اما بهتر است در این دوره مصرف الکل را محدود کنید. در این صورت هم بدن راحت‌تر با عفونت مبارزه می‌کند و هم کمتر به عوارض جانبی دارو مثل سرگیجه دچار خواهید شد.
محدودیت سن
درباره ایمنی این دارو در کودکان زیر ۲ سال پژوهش انجام نشده است. همچنین دوز مصرفی دارو در افراد بالای ۶۵ سال ممکن است با صلاح‌دید پزشک عوض شود. کلیه‌های سالمندان به‌خوبی سایر افراد کار نمی‌کند. این موضوع باعث می‌شود دارو دیرتر از بدن دفع شود. هرچه دارو بیشتر در بدن بماند، عوارض ناشی از آن هم بیشتر می‌شوند.
گروه‌های خاص یا پرخطر
افراد زیر باید قرص آسیکلوویر را با نظارت پزشک و بااحتیاط مصرف کنند:
- افراد بالای ۶۵ سال
- افراد مبتلا به بیماری کلیوی
- سابقه حساسیت به آسیکلوویر، گان سیکلوویر، والاسیکلوویر یا سایر داروها، مواد غذایی خاص، رنگ‌ها و نگهدارنده‌ها
- خانم‌های باردار و شیرده و خانم‌های در حال اقدام برای بارداری
- افراد مبتلا به مشکلات سیستم ایمنی (مثل مبتلایان به ایدز و افرادی که پیوند مغز استخوان انجام داده‌اند.)
بارداری و شیردهی
نتیجه آزمایش‌های حیوانی، خطرناک‌بودن آسیکلوویر برای جنین را نشان نمی‌دهد؛ اما این آزمایش‌ها هنوز روی انسان‌ها به اندازه کافی انجام نشده‌اند. به همین دلیل اگر باردار هستید یا تصمیم دارید باردار شوید، باید با پزشک درباره ایمن‌بودن مصرف این قرص مشورت کنید. درصورتی‌که در دوره درمان با آسیکلوویر باردار شدید، با پزشک تماس بگیرید.
مواد شیمیایی قرص آسیکلوور می‌توانند وارد شیر مادر شوند و برای نوزاد شیرخوار عوارض ایجاد کنند. اگر نوزاد شیرخوار دارید، باید قبل از مصرف آسیکلوویر با پزشک مشورت کنید. ممکن است پزشک مصرف دارو را قطع کند یا از شما بخواهد شیردادن به نوزاد را متوقف کنید.
موارد منع مصرف آسیکلوویر
در صورت حساسیت به آسیکلوویر یا داروهای هم‌خانواده آن نباید این دارو را مصرف کنید.
هنگام مصرف آسیکلوویر به چه مواردی دقت کنم؟
- اگر باوجود مصرف قرص آسیکلوویر، علائمتان بهتر نشده است، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر این قرص را به‌محض ظهور علائم (۲۴ ساعت اول) بخورید، اثربخشی آن در بالاترین حد ممکن قرار می‌گیرد.
- حتی طی دوره درمان نیز، ویروس زونا، آبله‌مرغان یا هرپس قدرت سرایت بالایی دارد؛ بنابراین در این بازه زمانی نباید با دیگران در تماس مستقیم باشید.
- هرپس تناسلی از راه رابطه جنسی منتقل می‌شود. استفاده از کاندوم می‌تواند تا حدی از انتقال عفونت‌های جنسی پیشگیری کند. بهتر است درباره روش‌های جلوگیری از انتقال عفونت به شریک جنسیتان، با پزشک صحبت کنید.
علائم خطرناک حین مصرف آسیکلوویر
- حساسیت به دارو (بثورات پوستی، خارش، کهیر، تنگی نفس و ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو)
- گیجی
- هذیان و توهم
- مشکل کلیوی (کاهش حجم ادرار و ورم پاها، دست‌ها و قوزک)
- تشنج
در صورت مشاهده علائم حساسیت دارویی، با اورژانس تماس بگیرید.
آیا می‌توان آسیکلوویر را با داروی دیگری جایگزین کرد؟
از جمله داروهای مشابه آسیکلوویر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دوکوسانول (Abreva)
- کرم و پماد آسیکلوویر
- والاسیکلوویر (Valtrex)
- پنسیکلوویر (Denavir)
- فامسیکلوویر
نحوه نگهداری آسیکلوویر
قرص آسیکلوویر را دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار دهید. دمای مناسب برای نگهداری از این قرص ۱۵ الی ۲۵ درجه سانتی‌گراد است.
نکاتی درباره خرید آسیکلوویر
هنگام خرید قرص آسیکلوویر به دوز و شرکت تولیدکننده آن توجه کنید.
اشکال دارویی موجود
این دارو به شکل قرص و کپسول تولید می‌شود.
دوزهای موجود
این قرص در دوزهای ۲۰۰، ۴۰۰ و ۸۰۰ میلی‌گرمی تولید می‌شود.
شرکت‌های تولیدکننده
- باختر بیوشیمی
- آوه سینا
- دارو پخش
- امین
- فارابی
- روز دارو
- تهران‌دارو
- لقمان
- ثنامد
نام‌های تجاری موجود در ایران
این دارو با نام‌های «آسیکلوویر» و «بایوسیکلوویر» در بازار دارویی ایران به فروش می‌رسد.
هنگام مصرف آسیکلوویر چه زمانی از پزشک کمک بگیرم؟
تحت شرایط زیر در دوره درمان با آسیکلوویر، با پزشک مشورت کنید:
- مثبت‌شدن تست بارداری
- عدم بهبود علائم یا بدتر شدن آن‌ها
برای مشاهده لیست بهترین متخصص بیماری‌های عفونی کلیک کنید:
ارتباط تلفنی با متخصص عفونی ارتباط آنلاین با متخصص عفونیهنگام مصرف آسیکلوویر چه زمانی با اورژانس تماس بگیرم؟
در صورت اوردوز یا بروز علائم حساسیت دارویی (تنگی نفس، از حال رفتن، بثورات پوستی، کهیر و ورم دهان، زبان یا گلو) با اورژانس تماس بگیرید.
کلام آخر دکترساینا
قرص آسیکلوویر برای درمان زونا، آبله‌مرغان و هرپس تناسلی تجویز می‌شود. آسیکلوویر اشکال دارویی دیگری مثل تزریقی و موضعی نیز دارد. شکل خوراکی این دارو (قرص و کپسول) در دوزها ۲۰۰، ۴۰۰ و ۸۰۰ میلی‌گرمی تولید می‌شود. بسته به‌شدت و نوع بیماری و سن بیمار، دوز دارو ممکن است تغییر کند. توجه کنید تداخلات دارویی و دوزهای ذکرشده در این مقاله، ممکن است کامل نباشند و شرایط خاص شما در آن‌ها لحاظ نشده باشد. به همین دلیل باید قبل از مصرف دارو، حتماً با پزشک مشورت کنید.
سوالات متداول
قرص آسیکلوویر ۲۰۰ برای هرپس تناسلی باید هر ۴ ساعت یک‌بار در ساعات بیداری مصرف شود. قرص ۴۰۰ میلی‌گرمی برای درمان این مشکل نیز هر ۸ ساعت یک‌بار باید خورده شود. برای درمان پیشگیرانه تبخال تناسلی مزمن، قرص ۴۰۰ میلی‌گرمی، باید هر ۱۲ ساعت یک‌بار یا قرص ۲۰۰ میلی‌گرمی ۳ الی ۵ بار در روز مصرف شود.
برای درمان زونا، قرص ۸۰۰ میلی‌گرمی، باید هر ۴ ساعت یک‌بار در ساعات بیداری مصرف شود.
برای درمان آبله‌مرغان بزرگسالان و کودکان بالای ۴۰ کیلوگرم، قرص ۸۰۰ میلی‌گرمی باید هر ۶ ساعت یک‌بار مصرف شود. برای درمان آبله‌مرغان در کودکان زیر ۴۰ کیلوگرم، باید قرص آسیکلوویر به میزان ۲۰ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلو وزن کودک، ۴ بار در روز مصرف شود.
آمپول آسیکلوویر باید به‌صورت تزریق آهسته و طی ۱ ساعت انجام شود. این روش تزریق برای جلوگیری از رسوب آسیکلوویر داخل کلیهها است.
برای بزرگسالان (بالای ۱۸ سال) و کودکان ۲ تا ۱۷ سال با وزن بیشتر از ۴۰ کیلوگرم: قرص ۸۰۰ میلی‌گرمی، هر ۶ ساعت یک‌بار به مدت ۵ روز (به‌محض بروز علائم)
برای کودکان ۲ تا ۱۷ سال با وزن کمتر از ۴۰ کیلوگرم: ۲۰ میلی‌گرم به‌ازای هر کیلو وزن کودک، ۴ بار در روز به مدت ۵ روز
قرص آسیکلوویر ۴۰۰ برای درمان اولیه هرپس تناسلی و درمانهای پیشگیرانه هرپس تناسلی عودکننده تجویز می‌شود.